Dlaczego nietoperz jest ssakiem? Co sprawia, że zaliczamy jakieś zwierze do ssaków? Co nietoperza łączy z innymi ssakami, a co od nich odróżnia?
Nietoperze to trochę dziwne zwierzęta. Latają w nocy, wiszą głowa w dół, wydają dźwięki, których nie słychać, zima chowają się w jaskiniach, a kilka z nich nawet żywi się krwią. Taki nietoperz to ani ptak, ani ssak, takie nie wiadomo co. Nawet jedno z sugerowanych wyjaśnień pochodzenia jego nazwy to „niedopierz”, czyli nieopierzony ptak.
Możesz posłuchać tego tekstu w moim wykonaniu tutaj:
Czas czytania: 4 minuty.
Co to są ssaki i czym się różnią od innych zwierząt?
Ssaki pojawiły się na świecie około 150-200 mln lat temu, jednak przez długi czas nie zajmowały istotnej pozycji w środowisku. Dopiero po wielkim wymieraniu 66 mln lat temu, kiedy wyginęła większość gadów, ssaki mogły zacząć zdobywać nowe miejsca, rozmnażać się i rozdzielić na wiele różnych gatunków.
Dzisiaj ssaki są niemal wszędzie, od lodowatych wód Arktyki, po afrykańskie sawanny i lasy tropikalne. Jeden ze ssaków — człowiek — opanował, a nawet przekształcił cały świat! W czym jednak ssaki są do siebie podobne? Co łączy człowieka z ryjówką, żyrafą, wielorybem i nietoperzem?
Mleko
Samice ssaków posiadają gruczoły mlekowe. Z tych gruczołów młode wysysają mleko — czyli płyn bogaty w składniki odżywcze. Jest to ich jedyny pokarm w początkowym okresie życia. Zanim nauczą się same zdobywać pożywienie, polegają na pokarmie matki.
Zęby
Zęby ssaków nie są wszystkie identyczne — każdy ssak posiada kilka typów zębów: siekacze, kły, przedtrzonowce i trzonowce. Różnią się one kształtem, gdyż mają różne zadania. Dzieci ssaków mają zęby mleczne, które po jakimś czasie wypadają i ustępują miejsca stałym. Gdy stały ząb wypadnie lub się złamie — już nigdy nie odrośnie.
_(cropped).jpg)
Futro
Ssaki nie mają piór ani łusek, ich ciało pokryte jest włosami lub sierścią. Są stałocieplne, a więc wykorzystują energię z pożywienia, aby utrzymywać temperaturę swojego ciała cały czas na tym samym poziomie. Sierść lub włosy tworzące futro bardzo im w tym pomagają! Im zimniejsze rejony zamieszkuje zwierze, tym gęstsze futro posiada.
Budowa ucha
W uchu ssaków znajdują się trzy maleńkie kości, nazwane równie maleńkimi słowami: kowadełko, młoteczek i strzemiączko.
Te wszystkie cechy: wydzielanie mleka, zróżnicowane zęby, futro na ciele, stałocieplność oraz trzy kostki w uchu — to rzeczy, które odróżniają ssaki od innych zwierząt.
Czym ssaki różnią się od ryb, płazów, gadów i ptaków?
U gadów, płazów i ptaków kostka słuchowa jest tylko jedna: jest to kowadełko. Ich ciała pokryte są łuskami lub piórami (w przypadku płazów: nagą skórą). Ptaki są stałocieplne, ale gady i płazy nie umieją same utrzymać temperatury ciała, ogrzewają się z pomocą energii słonecznej. Zjawisko to nazywane jest zmiennocieplnością. Zęby gadów i ryb nie są tak zróżnicowane, a zwierze może je wielokrotnie wymieniać. U płazów zęby są niemal niewidoczne, a ptaki zębów w ogóle nie mają.
Dlaczego nietoperz jest nietypowym ssakiem?
Nietoperze spełniają wszystkie warunki, aby je uznać za ssaki! Samice karmią młode mlekiem. Małe nietoperze mają zęby mleczne, po których wypadnięciu pojawiają się stałe. Mają też ciało pokryte sierścią i trzy kosteczki w uchu oraz są stałocieplne.
Jest jednak sporo cech, które nietoperze odróżniają od pozostałych ssaków!
Umiejętność latania
Najbardziej widoczną wyjątkową cechą nietoperzy jest przekształcenie dłoni w skrzydło i umiejętność lotu. Żaden inny ssak nie lata! Potrafią to tylko ptaki i owady… No i człowiek, ale nie za pomocą swojego ciała, tylko maszyn, które zbudował. Tak zwane latające wiewiórki czy latające węże tak naprawdę nie latają — nie potrafią poderwać się z ziemi, mogą tylko szybować w dół z gałęzi.
Wiszenie głową w dół
Nietoperze odpoczywają wisząc głowa w dół. Ich nogi mają zupełnie inną budowę i z tego powodu nie muszą używać siły do zwisania — ich palce same zaciskają się pod obciążeniem. Dlaczego tak się dzieje, dowiesz się z innej nietoperzowej opowieści.
Echolokacja
Nawigowanie i polowanie w nocy umożliwia nietoperzom echolokacja. Nietoperz w locie wydaje dużo wysokich dźwięków. Dźwięki te, odbijając się od elementów otoczenia, wracają do jego ucha (stad użycie słowa „echo” w nazwie tego zjawiska). Umiejętność echolokacji posiadają również walenie zębowce (np. delfiny) i niektóre ryjówki.
Długowieczność
Nietoperze są zwykle długowieczne w porównaniu z innymi zwierzętami o podobnej wielkości. Niektóre gatunki mogą żyć nawet do 30 lat w warunkach naturalnych! Należy pamiętać jednak, że drapieżniki, brak dostępu do pożywienia, choroby i wypadki zazwyczaj skracają ich życie.
Jak długo żyją nietoperze? Poznaj niezwykłe rekordy świata zwierząt.
Hibernacja
Nietoperze potrafią także ulegać hibernacji. Hibernacja to stan uśpienia, w który zapadają zwierzęta, aby przetrwać trudne warunki zimą. Temperatura ich ciała znacznie się obniża, zwalnia oddech i tętno. Nietoperze wtedy nie jedzą ani nie piją — wykorzystują jedynie wcześniej zgromadzone zapasy tłuszczu. Gdzie spędzają zimę oraz co dokładnie robią, dowiesz się z tego artykułu.
.JPG)
Podsumowanie
Nietoperze to niesamowite zwierzęta, które potrafią latać, zwisać głową w dół, korzystać z echolokacji i hibernować. Zamieszkują niemal cały ziemski ląd (poza najzimniejszymi obszarami). Zupełnie nie warto się ich bać ani brzydzić, wystarczy lepiej je poznać i zrozumieć, aby naprawdę polubić! Możecie je spotkać na żywo i się zaprzyjaźnić podczas moich warsztatów z obserwacjami nietoperzy w naturalnym środowisku.
Możesz posłuchać tego tekstu w moim wykonaniu tutaj:
