Być może zastanawialiście się, jakim sposobem nietoperze radzą sobie w ciemności? Nie tylko zwinnie poruszają się, nie wpadając na przeszkody, ale nawet potrafią złapać malutkiego owada? Odpowiedź tkwi w zdolności zwanej echolokacją.
Dziś zabiorę Was w niesamowitą podróż do świata dźwięku — bo echolokacja polega na wykorzystywaniu dźwięków do orientowania się w przestrzeni i polowania. Najpierw jednak dowiecie się skąd się ta umiejętność wzięła, jak dokładnie działa i kto potrafi jej używać. W drogę!
⏰ Czas czytania: 3 min.
Możesz posłuchać tego tekstu w moim wykonaniu tutaj:
Czym jest echolokacja i które zwierzęta jej używają?
Echolokacja to wyjątkowa umiejętność niektórych zwierząt do wykorzystywania słuchu zamiast wzroku do orientowania się w przestrzeni. Samo słowo „echolokacja” już nam to podpowiada. Składa się z członów „echo” oraz „lokacja”. To pierwsze oznacza odbijanie się dźwięku od różnych powierzchni. Na pewno doskonale wiecie, czym jest echo. Można je usłyszeć na przykład w tunelu albo długim korytarzu. „Lokacja” lub „lokalizacja” zaś oznacza położenie w przestrzeni. Tak więc echolokacja to „odnajdowanie się w przestrzeni za pomocą dźwięku”.
Nietoperze są znane z posługiwania się tą niezwykłą techniką. Jednak nie są jedyne! Potrafią to również niektóre ptaki, ryjówki i walenie zębowce — na przykład delfiny.
Czy wszystkie nietoperze potrafią echolokować?
Echolokacja jest szczególnie przydatna w nocy, kiedy wzrok nie najlepiej się sprawdza w nawigacji i polowaniu. Jednak nie wszystkie nietoperze żyją i polują w nocy! Na świecie istnieje wiele gatunków nietoperzy, które są aktywne w ciągu dnia i żywią się np. owocami lub nektarem kwiatów. Mają one duże oczy i znajdują pożywienie za pomocą wzroku. Nie potrafią używać echolokacji.
Te nietoperze, które nocą polują na owady, mają bardzo słaby wzrok (nie są jednak ślepe!), a do poruszania się i polowania używają właśnie echolokacji. W locie wydają z siebie serie krótkich i bardzo wysokich dźwięków, które odbijają się od drzew, budynków, powierzchni ziemi oraz od latających owadów. Nietoperze mają duże uszy i odpowiednio wyczulony słuch, dzięki temu na bieżąco analizują wracające do nich dźwięki. W ten sposób z niezwykłą precyzją są w stanie wykryć przeszkody i ofiary. Nietoperz potrafi określić, jak daleko jest przedmiot, od którego odbija się dźwięk, jaki jest jego rozmiar, a także kierunek, w którym się porusza.
Nietoperze mogą wydawać pojedyncze dźwięki lub serię szybkich dźwięków, zależnie od otoczenia, w którym się znajdują oraz od własnych przyzwyczajeń. Niektóre nietoperze wydają dźwięki ustami, podobnie jak my, a inne robią to… nosem!
Czy nietoperza można usłyszeć?
Większość dźwięków wydawanych przez nietoperze jest niemożliwa do usłyszenia przez człowieka. Są to ultradźwięki — czyli dźwięki bardzo wysokie. Możecie sobie wyobrazić, że jest to tak cienki, wysoki pisk, że aż niesłyszalny. Nie myślcie jednak, że nietoperze „śpiewają” bardzo cicho. Wręcz przeciwnie! Ich dźwięki są dość głośne, inaczej nie byłyby w stanie odbić się i wrócić do uszu nietoperza. To tak jakbyście powiedzieli coś szeptem w tunelu — wtedy echo trudno jest usłyszeć. Są jednak nietoperze, które „szepczą” – w ten sposób umieją podstępem podejść ćmy, które słyszą ultradźwięki.
Chociaż nie jesteśmy w stanie usłyszeć dźwięków echolokacyjnych nietoperzy, istnieją specjalne urządzenia, które mogą nam pomóc. To detektory ultradźwięków. Potrafią one przekształcić wysoki pisk nietoperza w dźwięki słyszalne dla nas. Ponieważ echolokacyjna „piosenka” jest inna dla każdego gatunku nietoperza, detektory pomagają specjalistom w określeniu, z jakim gatunkiem mają akurat do czynienia.
Jeżeli chcecie zobaczyć, jak działa detektor ultradźwięków i samodzielnie „podsłuchać” nietoperze, zapraszam na moje letnie warsztaty!
Podsumowanie
Echolokacja jest niezwykłą zdolnością, którą nietoperze wykorzystują do nawigacji i polowania w ciemności. Dźwięki echolokacyjne, których używają nietoperze, są poza zasięgiem naszego słuchu, ale dzięki detektorom ultradźwięków możemy je usłyszeć.
Echolokacja umożliwia nietoperzom precyzyjne określanie położenia obiektów, unikanie przeszkód i znajdowanie pożywienia. To jedno z najbardziej niezwykłych zjawisk w świecie przyrody, które zasługuje na naszą fascynację i szacunek.
Możesz posłuchać tego tekstu w moim wykonaniu tutaj:
Chcesz wiedzieć jeszcze więcej o nietoperzach?
Prowadzę o nich warsztaty, sprawdź!
Co dalej?
Mam nadzieję, że ten artykuł był dla Ciebie ciekawy i przydatny. Włożyłam w niego dużo serca! Dzięki temu blogowi mogę robić rzeczy, które są dla mnie ważne — dbać o rzetelną i empatyczną edukację najmłodszych pokoleń. Wiem, że i Tobie te wartości są bliskie, w końcu tutaj trafiłaś / trafiłeś!
Nie wahaj się zadawać pytań i zgłaszać uwag, jeśli masz jakieś wątpliwości. Możesz to zrobić poprzez formularz komentarza poniżej albo bezpośrednio na adres julia@akademiazaciekawienia.pl.
Jeśli artykuł spełnił Twoje oczekiwania, to będę bardzo wdzięczna, jeśli zechcesz mnie wesprzeć i podziękować mi za moją pracę. Możesz zrobić to poprzez postawienie mi kawy lub przekazanie dowolnej kwoty, która pozwoli mi kontynuować tę pracę i tworzyć jeszcze lepsze materiały dla Ciebie i innych użytkowników.
